با بررسی انواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل به این موضوع پی می بریم که چه رفتارهایی در کودکی بر ما اثر منفی گذاشته و این اثرات چه تبعات سنگینی برای حال امروز ما به بار اورده است.

سعی ما ارائه موضوع انواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل به زبان ساده و مختصر است تا بتوانیم درک بهتری از ان داشته باشیم.

مهارها در اصل برداشتهای انسان از زندگی است که توسط رفتارهای مثبت و یا منفی(نوازش ها)اطرافیان و والدین به وجود می اید که این برداشت های اشتباه از زندگی را تا اخر عمر با خود داریم و طبق ان رفتار می کنیم.

نکته مهم:والدین موظف هستند تا به کودکان خود بی قیدوشرط محبت و توجه کنند و رفتاری درست داشته باشند تا فرزندان خود را به سمت مهار ها و یا برداشت های اشتباه سوق ندهند.

مهارمهم نباش

در انواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل به اولین مهار می پردازیم.

در این مهار کودک با توجه به نوازش های منفی والدین و بی توجهی ها به این نتیجه می رسد که وجود او مهم نیست و دیگران توجه ای به او ندارند برای فهم بهتر از موضوع یک مثال می اوریم.

مثال: والدینی را تصور کنید خودشان دچار اختلالات اضطرابی،خشم وافسردگی هستند که بسیار بین انسانها شایع است و از طرفی دچار فقر اگاهی هستند و حالا با وجود فرزندی که هیچ گونه اطلاعاتی درباره تربیت او ندارندچگونه رفتار می کنند.

مسلما اینگونه والدین را زیاد دیده ایم والدینی که کودکان خود را جدی نمی گیرند و گاها برای شوخی اورا تمسخر می کنند و یا برای تربیت اورا تهدید می کنند مسلما اینگونه والدین از تبعات سنگین کارهای خود خبر ندارند.مثلاکودکی که در جمع می خواهد صحبت کند و انها اجازه ابراز وجود به اونمی دهند و بسیاری از رفتارهای اشتباه دیگر که در نهایت این احساس را به کودک می دهد که مهم نیست و این یعنی ازبین رفتن عزت نفس کودک برای همیشه مگر اینکه بعدها او در بزرگسالی با قسمت بالغ خود مشکل را کمی بهتر کند.

عوارض مهار مهم نباش

کودکی که مهار مهم نباش را دارد در بزرگسالی دچار کمبود عزت نفس می شود یعنی برای خود و رشد و ارتقای خود اهمیتی قائل نیست چون اصلا ادم مهمی نیست که بخواهد تلاش برای رشد خود کند.

انسانهایی که مهر طلب هستند یعنی تشنه گرفتن محبت از دیگرانند و یا انسانهای تایید طلب که فقط چشم انها به دهان مردم است که چه نظری درباره انتخاب و یا روش زندگی وووو می دهند ویا نوجوانانی که قدرت نه گفتن به پیشنهاد دوستان خودراندارند از ترس طرد شدن همه و همه جزء ان دسته از افرادی هستند که عزت نفس پایین دارند.

اشخاصی که دچار مهار مهم نباش هستند دربعضی از مواقع با مکانیسم دفاعی رفتاری برعکس دارند یعنی برای پوشش نقطه ضعف خود و چون احساس حقارت دارند اینبار از ان طرف بام می افتند و دچار خودبرتربینی می شوند. مانند افرادی که در یک جمع سریعا از دارایی ها و اموال خود تعریف می کنند و یا در هر زمینه ای خود را می خواهند بهتراز دیگران نشان دهند به عبارت دیگر به هر زبانی می خواهد بگوید من خوبم و شما خوب نیستید و یا من از شما بهترم تا اینکه بتواند احساس مهم بودن را تجربه کند.

مهاروجود نداشته باش

دومین مهاردرانواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل مهار وجود نداشته باش است

عوامل زیادی مجود داردکه کودک را به این برداشت یا پیشنویس می رساند که نباید وجود داشته باشد و او یک موجود زیادی است ازجمله

تهدید فیزیکی،نوازش های کلامی و غیر کلامی منفی،صدای بلند و فریاد،محرومیت های جسمانی طولانی،قهر مادر و رها کردن او برای حتی مدتی کوتاه و گفتن جملاتی از این دست که اگر تو نبودی تا به حال طلاق می گرفتم و یا زمانی که توامدی فلان اتفاق بد افتاد.

تمام این مثالها و بسیاری دیگر که در این مقاله نمی گنجد باعث می شود تا کودک انسانی به این نتیجه برسد که نباید وجود داشته باشد و وجود او باعث بدبختی است.

عوارض مهار وجودنداشته باش

چه بزرگسالانی می توانند جزء این دسته باشند

• اشخاصی که خود تخریبی دارند
• میل به استفاده از مواد مخدر دارند
• به بدن خود از لحاظ ورزش و سلامتی اهمیت نمی دهند
• به ظاهر خود رسیدگی نمی کنند
• افسرده و غمگین هستند
• قدرشناس نیستند

مهار بزرگ نباش

سومین مهاردرانواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل مهار بزرگ نباش است.

این مهار زمانی به وجود می اید که والدین استقلال کودک را زیرپا می گذارند و بیش از اندازه اورا حمایت می کنند به صورتی که کوچکترین کارهای اورا خودشان به عهده می گیرند.

مثلا کودکی که خودش میخواهد کفشش را بپوشد و یا اتاقش را تمیز کند و یا اینکه غذایش را بخورد و از این وابستگی رها شود تا احساس رشد و بالندگی پیدا کند اما والدین وابسته به او این اجازه را نمی دهند و کودک احساس می کند که باید در حالت کودک بماند و نباید بزرگ شود.

عوارض مهار بزرگ نباش در بزرگسالی

• عدم مسئولیت پذیری
• زیاده خواهی و بهره کشی از دیگران
• شانه خالی کردن در چالش های زندگی
• منفعل بودن
• به دنبال ناجی بودن
• کمبود اعتمادبه نفس

مهار بچه نباش

چهارمین مهاردرانواع مهارها درتحلیل رفتار متقابل مهار بچه نباش است.

این مهار کاملا برعکس مهار قبلی است یعنی والدین کودک با نادیده گرفتن رفتارهای کودکانه مختص سن کودک این موضوع را با نوازش های مثبت و منفی به او می فهمانند که باید بزرگ باشی و کارهایی بکنی که ما به ان افتخار کنیم.

مثال:والدینی را تصور کنید که برای برطرف کردن حقارت درونی خود و کمبودهایی که در زندگی شخصی خود داشتند فرصتی را پیدا کردند تا انها را جبران کنند البته اینبار با فرزندخود اما چگونه

والدینی که کودک را مجبور به اموزش های مختلف و زیادتر از حد او می کنند تا بتوانند در جمعی قابلیت های اورا به نمایش بگذارند تا از این طریق احساس افتخار و بزرگی بکنند یا والدینی که کمالگرا و بی نقص جو هستند و هیچ گونه خرابکاری و خلاقیت و اشتباهی را از فرزند خود نمی خواهند ویا با دادن مسئولیت فرزند کوچکتر به کودک خود از او می خواهند یک بزرگسال باشد.

تمام این رفتارها و رفتارهای مشابه ان باعث می شود کودک به این باور و پیشنویس برسد که باید در زندگی همیشه مثل بزرگسالان رفتار کند و اینجا یعنی مرگ کودک درون یک انسان.

عوارض مهار بچه نباش در بزرگسالی

• عدم وجود شور و شوق زندگی
• خوداری و درون ریزی احساس و عواطف
• عدم شناسایی نیازهای خود
• پایین بودن  ضریب هوشی IQ
• پایین بودن هوش هیجانیEQ

تا به حال چهار مهار رابررسی کردیم و حالا میتوانیدمانند مثالهای بالا برای هر مهار مثالهایی را از تجربه زندگی شخصی خود به خاطر بیاورید تا اینکه ریشه قسمتهایی از شخصیت خود را شناسایی کرده باشید.

مطلب قبلی…تعاریف مهم در تحلیل رفتارمتقابل

مطلب بعدی…مهارها قسمت دوم